February/March 2013

Dat was het thema van de preek vanmorgen op deze Biddag, woensdag 13 maart 2013, we zijn dus weer terug in Nederland. Het was een hele zit gisterenavond op het vliegveld in Accra. We gingen laat aan boord van het vliegtuig maar zouden toch op tijd kunnen vertrekken. De piloot kwam echter met de mededeling dat één passagier niet was op komen dagen en dat eerst zijn bagage er tussenuit gevist moet worden, want die moest natuurlijk achterblijven in Ghana, je weet maar nooit wat er in de bagage zit, en kwam er vrolijk achter deze mededeling aan: de linkermotor start niet automatisch op dus dat moet handmatig gebeuren, maar maakt u zich geen zorgen dat is een normale procedure wanneer het automatische elektronische systeem het af laat weten.

Uiteindelijk viel het oponthoud erg mee, zo zelfs, dat we al om half zes op Schiphol waren. Om half zeven hadden we ook onze koffers, die als laatste op de transportband tevoorschijn kwamen. Om kwart voor zeven zaten we al in de auto met Christine aan het stuur en om half acht waren we al thuis. Alles was dus zeer voorspoedig verlopen. Alleen van plus 36 graden naar min 3 viel tegen.

Het was dus eigenlijk voor ons Dankdag in plaats van Biddag. Dankdag omdat we veilig thuis waren en een voorspoedige reis hadden gehad, maar vooral Dankdag omdat er de afgelopen vijf weken zoveel was gebeurt in Nsoatre waar we heel blij van zijn geworden. Er mocht flinke progressie zijn in de dagopvang, we zijn heel blij met de wijze van omgang met elkaar van de weeskinderen, dankbaar dat Joseph het zo goed doet op de Senior High, de grote sprong in de gezondheid van Solo, het geweldig functioneren van de kliniek in Kwabenakuma en de verpleegkundige daar, de snelle aanpak van de verbeteringen in de kliniek in Nsoatre en dankbaar voor de inzet van de dames uit Nederland.

Minder gelukkig zijn we met de situatie in Ghana als land. Sinds ons laatste bezoek vorig jaar zien we een behoorlijke verslechtering van de leefsituatie in het land. De nieuwe president en zijn ministers laten het volledig afweten. Alles ligt stil maar wel benzine met 20 % omhoog, waardoor alles weer duurder wordt, want het heeft effect op de transportprijzen. Plotseling is er een tax van 1% over de totale hotelkosten die je moet betalen en zo gaat het maar door. Criminaliteit neemt nog sterker toe. Politie probeert zoveel mogelijk bekeuringen uit te delen, in de 100 km naar Accra vanuit Anomabo, vijf controles, ja en dan staat er niet één politieman maar hele teams. De bevolking is dan ook zeer ontevreden met als gevolg grote demonstraties.  De regering int zoveel mogelijk geld en doet er, althans in het land, niets mee. Volgens de bevolking gaat het geld naar China om daarmee de grote schulden af te lossen van de president. Nog voor de vorige president plotseling kwam te overlijden was de nieuwe president al kandidaat voor de komende verkiezingen voor dezelfde partij als de partij van de zittende president. Hij was echter zeer onpopulair bij de bevolking, door omkoperij en beloftes is hij toch president geworden. Bijvoorbeeld grote hoeveelheden laptops voor studenten aan de universiteiten en nog vele andere zaken en alles is door China geleverd of geregeld en nu moet de rekening betaald worden aan China en moet de bevolking van Ghana daarvoor opdraaien. Wat zullen de gevolgen hiervan zijn?

Bij onrust neemt fanatisme, fundamentalisme en criminaliteit toe en dat kan grote gevolgen hebben wanneer er niet wordt ingegrepen. De gevolgen van een slappe regering hebben tot de escalatie in Mali geleid. Helaas zijn overheden in Afrika dikwijls meer met zichzelf bezig dan met de belangen van de inwoners van het land. Dit zal wel inherent zijn aan de bewoners van Afrika.

Is er dan geen toekomst voor Afrika? Ik ben geneigd om nee te zeggen en velen die ik spreek zijn deze mening toegedaan. Maar wanneer ik naar onze weeskinderen kijk en de wijze waarop zij functioneren en met elkaar omgaan, ondanks de grote onderlinge verschillen, dan is er toch ook hoop voor Afrika. Daarom er moet nog veel werk verzet worden maar vooral zullen we veel voor ze moeten bidden. Dus BIDT en WERK.

Vanmorgen waren we al weer vroeg op, te vroeg eigenlijk, nog even naar de zee gekeken. Daarna ontbijt en om half tien reden we weg naar Accra. Het ging heel voorspoedig want om half twaalf waren we al in de boekwinkel. Boardingpassen uitprinten en wat kleine zaken. Daarna met zijn zessen gaan eten, Tiny kip met patat en de rest een large pizza. Heerlijk maar erg groot, ik kon maar de helft op maar Nadine kwam nog een stuk verder. Nadine en Bertine namen hun deel mee voor vanavond in het hotel. De rest ging naar Samuel en Gideon voor thuis.

Na het eten omkleden voor de reis en toen naar het vliegveld. Om half vijf waren we al op het vliegveld, wel vroeg want het toestel vertrekt om 10 voor 10 vanavond, maar nu kunnen Bertine en Nadine voor de avond in hun hotel zijn en dat is nu prioriteit. Wanneer ze in het hotel zijn zullen ze ons bellen. Om half acht morgenochtend brengt Gideon ze dan naar de bus, die wanneer hij vol is om 9 uur vertrekt en anders later.

Om ruim half zes komt er een telefoontje dat Nadine en Bertine veilig in hun hotel zijn aangekomen. Dus dat is een geruststelling.

Nu onze vlucht nog, in elk geval staat aangegeven dat het toestel op tijd aankomt in Accra dus kan hij ook op tijd vertrekken. Christine hoopt ons op Schiphol af te halen, we hopen dat het weer goed is dat wil zeggen dat het niet glad is. De kou is niet erg daar hebben we op gerekend, we hebben beiden onze warme Noorse korte jas bij ons.

We hopen wanneer we thuis zijn nog één stukje te schrijven over de toestand in Ghana die snel verslechterd en daarna hopen we DV bij een volgende reis weer verslag te doen.

Terwijl wij nog een dagje relaxen aan het palmenstrand van Anomabo, zijn Bertine en Nadine met Gideon naar Elmina.

Het fort welke voor velen van de voorouders van de Surinamers een doorvoerpunt is geweest naar de slavernij. Tweehonderden tachtig jaar was het de zetel van de Nederlanders en een kernpunt in de gordel van Nederlandse handelsforten langs de westkust van Afrika.

Met de in Zeeland gegoten kanonnen konden ze het gebied in hun greep houden, terwijl slavenhandelaren de mannen, vrouwen en kinderen die gestolen of door dorpsgenoten verkocht, naar het fort brachten. Hier werden ze dan enkele maanden opgeslagen, staande in hun eigen uitwerpselen, totdat er een schip kwam voor transport over de oceaan. Liggend zij aan zij ging het de oceaan over, wie stierf ging overboord. Het was maar handelswaar en geen mensen!

Het was een stralende dag vandaag. De hele dag lekker onder een parasol gelegen. We beginnen aan de voorbereidingen voor de terugreis, sorteren, pakken enz. Om 10 uur morgenochtend hopen we te vertrekken op weg Accra en dan om 10 uur ’s avonds hopelijk op weg naar Nederland.

Een 25-jarige vrouw uit Groningen, die in Ghana was voor vrijwilligerswerk, is vrijdag vermoord in de stad Tema. Dat heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken zondagochtend bevestigd.

Volgens de Nederlandse stichting NeViSo ging het om een overval waarbij de 25-jarige Afke Kuipers op klaarlichte dag werd neergeschoten. Ze was samen met drie andere Nederlandse vrijwilligers en drie Roemenen onderweg naar huis toen het gebeurde, aldus voorzitter Richard Yeboah van NeViSo. Kuipers zat pas sinds begin februari in Ghana. De andere vrijwilligers bleven ongedeerd en zijn allen in het weekeinde naar huis gevlogen. Het project tegen kinderarbeid waaraan ze werkten, is voorlopig stilgezet.

Het was een hele schok toen we zondagmiddag een e-mail kregen en het bovenstaande vernamen. Tema is de stad waar we na aankomst uit Nederland overnachten en dat niet alleen maar DV dinsdagnacht zullen Nadine en Bertine daar ook weer overnachten. Met name de waarschuwing van het ministerie van Buitenlandse Zaken voor de snelweg tussen Accra en Tema gaf stof tot nadenken.

Met zijn vijven, dus inclusief Gideon, hebben we uitvoerig over deze zaak gesproken en afgestemd hoe dinsdag te werk zal worden gegaan. Wij Tiny en ik zullen wat vroeger op het vliegveld zijn, zodat Gideon bij daglicht Bertine en Nadine in het hotel in Tema kan brengen. Woensdagmorgen brengt Gideon ze dan naar de bus van Accra naar Nsoatre. De bus gaat naar Berekum en Nadine en Bertine kunnen nagenoeg voor de deur uitstappen en ze hoeven niet over te stappen.

Vanmiddag geluisterd naar een kerkdienst en daarna bovenstaande besproken. Hierna zijn we met zijn vijven in het openlucht restaurant gaan zitten met een prachtig uitzicht. Gezellig gebabbeld en kokosmelk gedronken.

Later op de avond hebben we gegeten en is Gideon weer naar zijn slaapplaats vertrokken. Morgenochtend om half negen hopen we opnieuw met zijn vijven te ontbijten waarna Bertine en Nadine, onder begeleiding van Gideon, naar Elmina (het Nederlandse slavenfort) en Kakum met de hangbruggen over het regenwoud te gaan. Wij hopen dan nog een dagje bij te kleuren aan het strand.

Tumi te se kosua, woso mu den a,epae; na woanso mu yie nso a, efiri won sa bo famu nma epae.

Macht is zo breekbaar als een ei, wanneer je het te stevig vasthoud breekt het; wanneer je het te losjes vasthoud, valt het en breekt.

In Ghana zijn er veel symbolen waarmee iets wordt uitgedrukt. Dit symbool waarvan we de beschrijving en de vertaling hebben aangegeven heeft betrekking op politieke macht. Het geeft de kwetsbaarheid van politieke macht aan. Macht in één hand is niet goed. Het is een symbool voor democratie en het geeft aan dat je politieke macht moet delen. Macht gegeven aan een Chief (of politicus) is geen absolute macht en mag niet leiden tot tirannie. Op deze wijze wordt in een eenvoudig symbool heel veel tot uitdrukking gebracht.

Vandaag is het natuurlijk een rustige dag maar we genieten van de zee en de natuur. Gisterenavond heeft het flink geonweerd maar het is droog gebleven. Vandaag was er een hoge bewolking waar de zon nauwelijks doorheen kwam. Nu in de namiddag schijnt de zon volop.

Vanmorgen, zaterdag 9 maart, was het afscheid nemen van de kinderen. Elke keer opnieuw is dat weer moeilijk, ook voor de kinderen. Bedrukte gezichtjes, vooral Sara is elke keer opnieuw weer aangeslagen. Toen Gideon even na acht de auto rondreed, om bij ons voor het huis te komen, zaten hierin de jongens. De jongens hielpen met het inladen en bleven daarna tegen de veranda geleund. We gingen afscheid nemen, ook van de volwassenen en van Christian, voor iedereen was er een lolly en toen was het om even over negen rijden op weg naar Anomabo.

Gisterenavond waren we gezellig bij elkaar en heb ik een film gedraaid over Ruth. Daarna waren er nog twee korte filmpjes over DAGOPVANG en WEESHUIS. In de filmpjes zagen ze zichzelf terug en dat vonden ze geweldig. Het werd wel een beetje laat, maar vooruit het was de laatste avond samen.

Tegen half drie waren we in Anomabo, eerst maar eens lunchen. We hebben allemaal genoten van een hamburger en patat, want dat kan hier. Gideon nam RedRed dat is gefrituurde planteen, bonen en vlees of vis. Het is een zware maaltijd, maar Gideon zal verder wel niet meer eten. Gideon slaapt ergens anders want Anomabo Beach Resort is vol, dus hij moest nog op zoek. Maar hij heeft wel een adres, want wanneer hij met boeken naar Cape Coast University gaat slaapt hij in dat hotel. We hebben hem gevraagd om zondagavond hier te komen om met ons de maaltijd te gebruiken. Het hotel waar hij slaapt heeft alleen ontbijt.

Het is geen heldere dag vandaag, je ruikt de rook van het afbranden van de landbouwgronden. En dan is het altijd wat benauwd en de lucht bedekt. Ik zie nu opeens dat ze op het schoolterrein pal naast ons, ook weer eens afwel aan het verbranden zijn. Overigens moet dat bij ons ook gebeuren er ligt een enorme berg bladeren en de Hollandse kolonie heeft wel zin in een flink vuurtje. Catrien en Geertrude, die op weg naar de kliniek zijn, vroegen er al om. We zullen wel zien, de wind moet wel gunstig zijn. Het milieu wordt hier zwaar belast.

Vanmorgen was het buiten weer oranje gekleurd, het is vrijdag en dan hebben de kinderen hun oranje uniformpjes aan. Het is wel een fleurig gezicht, maar of het ook ideaal is blijft een vraag. Na twee vrije dagen zijn er vanmorgen minder kinderen en dat was te verwachten. We moesten onze kinderen er gisterenavond ook aan herinneren dat er vandaag weer school is. Het blijkt dat 40% van de kinderen van de dagopvang niet is gekomen. Van de kleine kinderen is er zelfs 60% afwezig. Bij de basisschool kon het nog wel eens een hoger percentage dan 40% zijn; want het is heel rustig rondom ons. Solo merkte op: ‘Ja zo gedraagt men zich in Ghana’. Om 12.00 uur sluit men de basisschool maar, wegens gebrek aan leerlingen. Het gevolg is dat kinderen hun broertje of zusje komen halen op de dagopvang, dus nog minder kinderen. Om 13.00 uur sluit men ook de Junior High maar om dezelfde redenen.

In verband met de vrije dagen is Joseph woensdag ook thuisgekomen. Hij kwam onmiddellijk naar ons toe. Hij bracht een ansichtkaart mee waarop de gebouwen van zijn school staan afgebeeld. Het ziet er goed uit. Zover zijn we in Nsoatre voorlopig nog niet. Maar het zou fijn zijn wanneer we eind 2014 een begin zouden kunnen maken met de bouw, zodat in september 2015 een eerste begin kan worden gemaakt met lesgeven. Joseph is super serieus geworden en is een heel fijne knul. Bij zijn eerdere bezoek hadden we hem wat zakgeld gegeven, vol trots kwam hij nu laten zien dat hij er studie boeken voor had gekocht. Zowel de dames als wij zijn onder de indruk van het niveau, sjonge wat pittig. Op mijn vraag of hij geen boeken heeft, die nodig zijn voor zijn studie, vertelde hij dat er een bibliotheek is waar de boeken aanwezig zijn en daar kun je ook gebruik van maken. Het bleek dat Solo een boekenlijst had, maar volgens Solo zijn de boeken op dit moment niet verkrijgbaar. In de tijd van Solo was de Junior vier jaar en de Senior High vijf jaar, nu zijn beide scholen drie jaar maar de lesstof is dezelfde. Het gevolg is dat er maar een gering percentage slaagt. Wanneer je daar bij betrekt de slechte situatie op de basisschool, dan moet je concluderen dat er in het vervolgonderwijs veel van de kinderen wordt gevraagd.

Omdat er woensdag geen dagopvang was wordt er vandaag de kinderdienst gehouden. Seth vertelde het verhaal van Simson en Delila. Daarna werd er weer flink gezongen. Voor ons was dit tevens het afscheid, tijdens dit bezoek, van de kinderen van de dagopvang.

We zijn ook nog even naar de kliniek gegaan om ook daar afscheid te nemen en te kijken naar de vooruitgang in de bouw van toiletten en douches. De bouw ligt even stil want de septic tank moet verder met een pneumatische beitel worden uitgehakt. Men zit nu op rots en de diepte moet naar 2,7 meter, dus dat wordt nog een hele klus.

Catrien en Geertrude waren druk bezig in de kliniek en er zaten veel mensen te wachten. Catrien merkte op dat de wondbehandeling hier zeer goed is, beter dan in Nederland. Tiny zei, zo deden we het vroeger ook in Nederland. De wonden genezen na behandeling hier heel mooi. Na de brand en de opgelopen brandwonden vorig jaar januari hebben we zelf ook ervaren dat de behandeling in Nederland te wensen over laat en daarom zijn we toen zelf gaan behandelen.

De internet verbinding in Nsoatre is nog steeds een ramp, terwijl het vorig jaar prima was, bovendien bleek vannacht dat mijn termijn van een maand verstreken was. Dus vanmorgen weer voor 8 dagen aangevuld. Misschien moet er gewacht worden met uploaden tot Anomabo.

Ons verblijf in Nsoatre zit er weer bijna op, morgen is onze laatste dag hier. Zaterdag vertrekken we met Nadine en Bertine naar Anomabo en gaan Catrien en Geertrude hun intrek nemen in Sunyani. Morgen nog even naar de kliniek om de laatste stand van de bouw voor ons vertrek te bekijken. Deze morgen zijn we naar het toekomstige terrein van de Senior High School gegaan om het terrein nog eens goed te bekijken. Dit in verband met de toekomstige bouwplannen. Min of meer de locatie van de toekomstige toegangspoort bekeken. We dachten wel een goede locatie te hebben gevonden met een redelijk vlak  terrein. De weg er naar toe moet ook worden opgeknapt. Met Solo afgesproken dat de aannemer kan beginnen, wanneer zijn mensen even niets te doen hebben, met het opvullen van de gaten met puin die bij ons terrein ligt.

Het terrein is zo enorm groot, volgens opgave 25,4 ha maar ik denk dat ze eigenlijk nauwelijks de grenzen weten. In verst weg gelegen hoek rechts loopt het terrein af naar een waterstroompje. Dit zou een geschikte plek zijn voor een bamboe plantage.

Aan de rand van de linkerkant loopt het terrein behoorlijk naar beneden en Solo had liever niet dat ik daar heen zou lopen. Je kijkt daar over een dal uit, doorsneden door een smal pad waarlangs mensen lopen.

De aannemer had een mooie plattegrond laten maken en die kunnen we in Nederland gebruiken om een en ander verder uit te werken. Het is een prachtig natuurgebied met een aantal zeer hoge mahonie bomen. We zullen veel van de natuur intact moeten laten zodat het een mooi geheel wordt. Er blijft voldoende grond over om tussen de stukken natuur landbouwgronden aan te leggen.

Je kunt je een voorstelling maken van zo’n boom door deze te vergelijken met de er bij in de buurt staande gewone bomen die beslist niet laag zijn maar een gewone hoogte hebben.

Dat werd Ghana op 6 maart 1957, maar ik denk dat ze meer afhankelijk zijn dan in de periode voor die datum. Het land is nu afhankelijk van China, die er wel aan zal bijdragen om het land leeg te zuigen. Je kunt ook zeggen beroven van zijn grondstoffen, ik begreep dat ze hun vingers ook al hadden uitgestoken naar de goudmijnen. In elk geval is de slavernij weer terug. China voert grote projecten uit in Ghana, maar daar moet flink voor betaald worden. Ze voert het uit met Ghanese arbeidskrachten die voor een habbekrats moeten werken. Wanneer ze dat weigeren worden ze ontslagen en nemen ze weer een nieuwe lading aan. Er is verder toch nauwelijks werk te vinden.

Gisterenavond kregen we alvast een cadeautje van de overheid: van 06.00-10.00 zaten we weer heerlijk in het donker en de hitte.

Twee weken hadden de arme kinderen geoefend voor de parade en dan moesten ze vandaag uren in de brandende zon staan, wachtend op hun beurt om langs het podium te marcheren. Alle scholen deden mee en dat zijn er verbazingwekkend veel. Elke school had een selectie uit zijn leerlingen gemaakt wie er mee mocht lopen. Dit jaar geen van de weeskinderen, het had wel gekund maar Solo heeft het liever niet omdat ze zo lang in de zon moeten staan.

Ook de Presby-Dutch Primary en Presby-Dutch Junior High waren aanwezig. Tiny en ik gingen er heen samen met Saartje en Lisa, we kregen direct een stoel aangeboden, vooraan onder de gespannen tent. We namen de twee kleintjes op schoot en zo hebben we 2.30 uur gezeten tot de parade was afgelopen, de rest hebben we niet meer afgewacht. We hebben wel gefilmd maar ik ben vergeten voldoende foto’s te maken voor deze blog.

De temperatuur in de schaduw liep intussen op tot 38 graden. Tijdens de parade werd, door de organisatie, een flesje water aangeboden die we deelden met de twee kleintjes.

We zijn al weer een uur thuis maar het feest is nog in volle gang. Hierna begon er op het veld een voetbalwedstrijd en dat gaf nog meer lawaai. Maar na een uur of drie werd het rustig.

De landelijke feestelijkheden hebben zoveel van het onderwijzend personeel gevergd, dat morgen de scholen gesloten blijven zodat ze bij kunnen komen.

Vanmorgen, 5 maart, naar Adae Boreso geweest om foto’s te maken van de kliniek. Het wachten is op het opstarten van de kliniek. Er is overlegd met de gezondheidsautoriteiten, men wil zo snel mogelijk opstarten maar het probleem is de nieuwe regering. Vanuit de overheid is er dit jaar nog geen  geld gekomen voor de diverse uit te voeren zaken. Het lijkt wel of de nieuwe regering niets doet, er zijn dan ook flinke demonstraties tegen de overheid.

Een week voor de verkiezingen op 7 december 2012 kwamen ze ook naar Adae Boreso en de bevolking werd beloofd dat ze op het elektriciteitsnet zouden worden aangesloten. De bevolking is zo dom om dat soort beloftes te geloven. Dus men begon enthousiast langs de weg een strook te kappen en zelfs gaten te graven voor de palen. Nu is het zo dat de stroom uit Nsoatre moet komen en dat is 9 km. Na de verkiezingen is er niets meer vernomen en zo is het in het hele land gegaan. Solo probeert ze duidelijk te maken dat ze moeten stoppen met politici te geloven. Bovendien zijn er voor Adae Boreso en veel andere dorpen wel andere prioriteiten te stellen zoals een redelijke toegangsweg bijvoorbeeld.

In Kantro werd kort voor de verkiezingen een waterpomp beloofd. Er werd een apparaat langs gestuurd om snel wat te boren en na de verkiezingen werd niets meer vernomen en heeft Kinderhulp Ghana een pomp laten slaan op een andere plek in Kantro. Telkens weer trapt de bevolking in dit soort mooie beloftes.

De kliniek ligt er prachtig bij, er zijn nog wat zaken die opgeruimd moeten worden maar dat komt wel. Links en rechts staat een toiletgebouw met toilet en wasgelegenheid. Links voor de patiënten en de rechts voor de verpleegster of verpleger die er permanent gaat verblijven. Aan de rechterkant is ook de woonruimte.

Er is afgesproken dat we de officiële opening zullen doen wanneer Leo en Hans met hun gezelschap in Ghana zijn. We hebben begrepen dat het D.V. tegen eind oktober zal zijn. Zelf hopen we hier dan ook te zijn, D.V. hopen we van medio oktober tot half december opnieuw in Ghana te zijn.

Terugrijdend van Adae Boreso, misschien 1 km buiten het dorp, staat er een oude vrouw langs de weg te bedelen of ze mee mocht rijden. De vrouw had twee trosjes planteen bij zich. Trosjes want planteen kunnen geweldige trossen zijn van meer dan 5kg. Dit waren twee trosjes van misschien 10 bakbananen elk. We stopten legde de planteen in de auto en namen haar mee. Ze bleek 84 jaar oud te zijn en uit Nsoatre te komen. Dus is ze twee uur gaan lopen naar een stukje grond waar ze misschien iets heeft verbouwd of waar wat bomen staan, plukt twee trosjes planteen zodat ze weer enkele dagen te eten heeft, en moet dan weer twee uur terug lopen. Voor haar was het een vanzelfsprekendheid maar voor ons, realiserend een halve dag druk voor twee trosjes planteen en dan toch relaxed en tevreden zijn terwijl je 84 bent, was het een les.