Zondag 9 november 2014
Heerlijk zo’n rustdag, alhoewel we ’s middags heel veel rustig buiten onder de bomen zitten, daar is het koeler dan op het terras ondanks de fan aan het plafond.
Rustig opstaan, ontbijten en dan zie je de jongens en de meisjes keurig gekleed naar de zondagsschool of naar de jeugddienst gaan. De jeugddienst wordt altijd in het oude kerkje gehouden. Daarna naar een preek geluisterd, deze maal van ds. G.J. Baan. We zijn enkele malen met hem in Ghana geweest en hebben daar fijne herinneringen aan. De preek was naar aanleiding van 1 Johannes 2 vers 17 “En de wereld gaat voorbij, en haar begeerlijkheid; maar die de wil van God doet, blijft in der eeuwigheid”. De voorbijgaande wereld: 1e De waarheid van dit woord, 2e De waarschuwing hieruit en 3e De troost hierbij.
Na het beluisteren van deze ernstige preek, terwijl we bijna overstemd werden door het enorme lawaai uit de naast gelegen kerk, moest ik denken: Hoe zou zo’n preek nu hier overkomen? Zeker wanneer je kijkt naar het voorgaande vers: “de begeerlijkheid van het vlees, en de begeerlijkheid van de ogen, en de grootsheid van het leven, is niet uit de Vader, maar is uit de wereld.” De begeerte naar wereldse zaken is erg groot in Ghana veelal draait het in het leven daarom. Het overgrote deel van de bevolking ziet het christelijke geloof als een soort aanvulling op het Ghanese geloof. Menig Ghanees laat de traditionele priester in het geheim een goed woordje doen bij de familiegod voor meer welvaart of rijkdom, ook al verbiedt de dominee het aanbidden van andere goden.
In het traditionele geloof is één god niet genoeg. De land-, zee-, en riviergoden zijn het belangrijkste. De economische voorspoed ligt in hun handen. Een treetje lager zijn er de familiegoden en tenslotte heeft de Ghanees dikwijls nog een god om persoonlijk extra aandacht van te krijgen. Op de foto, die we maakte in het noorden van Ghana, ziet u zo’n persoonlijke afgod. Communiceren met de goden gaat via: een bos, een steen, een kalebas, een tak enz. Het gevolg is dat er allerlei vreemde consequenties zijn in het land en dat wordt helaas bijna niet doorbroken. Enkele voorbeelden. We ware in het noorden in een klein dorpje, daar mochten de bewoners geen zinken golfplaten op hun hut, want dat bracht ongeluk, dus waren de daken nog traditioneel. Gebruikelijk brengen we na ieder bezoek nog enkele dagen door in Anomabo Beach Resort, deze maal niet omdat er cholera heerst in het plaatsje Anomabo. Hoe komt dit? De bewoners doen hun behoefte zittend op het strand bij het dorp. Er is een gedeelte voor vrouwen en een gedeelte voor mannen. We wandelden een keer langs het strand in de richting van het dorp, zaten we plotseling tegen allemaal blote vrouwen achterwerken aan te kijken. Wat blijkt de goden willen dat de bevolking daar zijn behoefte doet, het is een vissersdorp, en het is goed voor de vissen. De overheid liet toiletblokken bouwen, maar de priester verbood om er gebruik van te maken. Op een nacht ging een man het toch proberen om naar zo’n toilet te gaan, toen zag hij de geest van een zwangere vrouw rondlopen die hem verbood gebruik te maken van het toilet. Helaas geloven mensen dit soort verhalen, het gebeuren in Anomabo stond in het landelijke dagblad. Op Lake Bosumtwi mag je niet met een metalen boot varen. Soms mag een bepaalde houtsoort niet als brandhout worden gebruikt. Soms zijn metalen of plastic emmers taboe. In Ghana zul je als bezoeker altijd wel een keertje een van de taboes overtreden.
Dikwijls is volgens de Ghanees het evenwicht tussen de spirituele wereld en de aarde uit balans. Dan moet er geofferd worden bijvoorbeeld: zout, granen, kleingeld of noten. Maar de priester kan ook vragen om een kip, geit, schaap, koe of zelfs een jonge maagd, meestal tussen de 8 en 15 jaar. Het laatste is meestal het geval na een dubieus sterfgeval. Het meisje moet dan de rest van haar leven werken voor de priester. Dit heet “Trokosi” vertaald “vrouwen van god”. Sinds 1998 is het verboden maar er wordt nauwelijks tegen opgetreden. De drempel is te hoog, want het is immers tegen de wil van de goden. Met name vanuit ons land komen er felle protesten tegen deze praktijk.
Het werkelijke Ghana is anders dan de eerste indruk. Men raakt onder de indruk van de vele opschriften op bussen, auto’s en winkels die refereren aan God of de Bijbel. Helaas ligt er vaak onder het zeer religieus zijn en nauwe betrokkenheid bij de kerk en kerkelijke activiteiten een laag die nauw verbonden is met het traditionele geloof. Overleden voorouders blijven namelijk als geest op aarde om een oogje in het zeil te houden en daar kun je maar beter rekening mee houden.
Tiny had zaterdag een lekkere cake gebakken dus hadden we deze keer een plakje cake bij de koffie. Oma heeft natuurlijk een extra cake gebakken voor de kinderen en uit de zondagsschool en jeugddienst kwamen ze in de loop van de middag langs voor de limonade en cake en dat was heel gezellig.
Tegen drieën kwam Solo er aan met een schaal met tomaten,uien, palaba, corned beaf en cocoyam. Hij ging voor ons weer een maaltijd klaarmaken. Nu het was heerlijk, brokken gekookte cocoyam met de stew van tomaten, uien, palaba en corned beaf
Daarna zijn we een preek gaan luisteren naar aanleiding van Mattheüs 13 : 44. De schat in de akker: 1e Een verborgen schat, 2e Een gevonden schat en 3e Een verkregen schat.
Wat een orde en rust gaat er uit van zo’n kerkdienst. Opnieuw gaan mijn gedachten naar de kerken hier. Daar is het een en al levendigheid. Er is muziek en er wordt gedanst en hardop gebeden, desnoods dwars door het gebed van je buurman heen. Tegenwoordig groeit een nieuwe groep van kerken heel snel, kerken opkomend uit de Ghanezen zelf: de pinkstergroeperingen in diverse groepen van kerkelijke gemeenten en vormen. De pinkstergroeperingen zijn al de grootste groep christenen geworden. Ze zijn heel actief en prediken de noodzaak van bekering. Je komt ze al evangeliserend tegen in bussen en op markten. De pinkstergroeperingen wijzen over het algemeen elke vorm van traditioneel geloof resoluut af en dat botst soms. Maar het is naar mijn mening beter dan het hinken op twee gedachten welke je tegen komt in de traditionele kerken; de mengvorm van christendom en oude tradities. Wanneer Gods Woord recht wordt gebracht dan botst dat met de traditionele denkbeelden van lot, afkomst, je geboortedag, je grootfamilie en de luimen van goden en geesten. Als Ghanees moet je kiezen tussen hetgeen de dominee preekt en je wijze gerespecteerde grootvader. Welke familie komt op de eerste plaats? Gelukkig is voor veel Ghanezen de kerk een tweede familie geworden. En de kerk is de plek waar ze hun vrije tijd invullen en dat is dan weer een les voor ons.