Ghana

Ook de laatste dag in Anomabo is het mooi weer gebleven; dus het was genieten.

Het was goed toeven in ‘Anomabo Beach Resort’ wanneer je in de gelegenheid bent kunnen we een verblijf van enkele dagen ten zeerste aanbevelen. Een  speciale periode is september/oktober, dan komen de ‘Leather Back Turtles’ het strand op om daar hun eieren te leggen. We zullen nu weer een tijdje moeten wachten tot een volgend verblijf om ’s morgens aan het strand te genieten van een ‘cappuccino’.

We zijn allemaal lekker verkleurd en Marthe heeft besloten om als een Ghanese terug te keren naar Europa. Dus wordt haar kapsel
woensdagmiddag aan de beach, door twee kapsters die hiervoor speciaal zijn gekomen, onder handen genomen. Het resultaat mag er zijn; allemaal vlechtjes en op haar hoofdhuid een mooi patroon. Marthe heeft van zich zelf een flinke bos mooi lang donker haar, dus extra haar invlechten is niet nodig. Dat gebeurd wel bij Ghanese dames want die houden het haar kort en meisjes worden meestal kaalgeschoren, dit voorkomt wel hoofdluis maar fraai is het niet.

Woensdag in de namiddag beginnen we al een beetje in te pakken en de bagage te verdelen zodat we zo min mogelijk koffers en tassen hebben en belangrijke zaken in de twee koffers hebben.

Donderdagmorgen komt Gideon ons ophalen. Hij is vroeg zodat we al om tien uur naar Accra kunnen vertrekken. De reis gaat voorspoedig en in twee uur zijn we aan de rand van de hoofdstad Accra. Maar dan begint de ellende, de wegen in Accra zijn verstopt, alle wegen zijn één grote file.

We besluiten eerst naar de KLM office te gaan, dicht bij de boekwinkel van DRTS waar Gideon onze chauffeur werkt, nu die office blijkt niet meer te bestaan. Het kantoor blijkt nu bij het vliegveld te zijn.
We willen proberen om de ticket van Maria, Marthe en Christine, die op onze KLM
Flying-Blue award punten, met Alitalia via Rome moeten vliegen en dan verder met KLM naar Schiphol, om te boeken op de rechtstreekse vlucht. Zo doet de KLM dat met de punten. Ik had in het verleden ook al eens geprobeerd op de punten naar Accra te vliegen, het kon maar ik moest dan twee maal overstappen en was een dag onderweg, in plaats van de ruim 6 uur.

Eerst gaan we even langs de boekwinkel om Samuel Hayford, de manager, de hand te schudden. Dan op naar het vliegveld naar de KLM, we stoppen onderweg om nog wat souvenirs te kopen. Bij de KLM blijkt de ticket niet gewijzigd te kunnen worden. Dus moeten de dames die avond om ca. 12.00 naar Rome vliegen en komen dan uiteindelijk 7 uur na ons op Schiphol aan.

Aan Gideon had ik gevraagd of we in de buurt van het vliegveld ergens konden eten, nee dat kon niet, er was niets. Dit was weer zo’n typisch Ghanees antwoord, ik herinnerde hem er aan dat dicht bij het vliegveld een hele grote ‘Shopping Mall’ was met een heleboel restaurantjes, daar was ik wel eens met Gideon en zijn gezinnetje gaan eten. Dus op naar de shopping mall waar de upper-ten van Accra, vooral de witten, hun inkopen doen. Daar kun je de laatste elektronische apparatuur kopen en… daar was een groot binnenplein met
zitjes en allemaal restaurantjes er omheen met elk zijn eigen specialiteit. Ik wil maar zeggen ga nooit af op het antwoord van een Ghanees, zij antwoorden meestal tegengesteld. Wanneer we aan onze hulp Lucy vroegen heb je dit of dat gedaan antwoordde ze altijd ja… en ging het dan vervolgens doen.

Om half zes waren we op het vliegveld en konden wij inchecken en moesten de meisjes nog tot zeven uur wachten met inchecken bij Alitalia, partner van KLM-Air France, maar een ramp en het Skyteam onwaardig, met nog krappere stoelen dan KLM in de economy class, slecht en weinig te eten en een onvriendelijke bemanning. De vlucht met KLM van Rome naar Schiphol was een verademing voor ze, met betere stoelen (ondanks het kleinere type vliegtuig en ook gewoon economy class), beter eten en een heel vriendelijke bemanning.

Dit was het eind van deze blog. Maandag 8 augustus hoop ik opnieuw naar Ghana te vliegen voor een korte periode van 10 dagen, maar dan gaan we voor DRTS ofwel het ‘Deputaatschap Bijbelverspreiding Gereformeerde Gemeente’ welke een driedaagse conferentie hoopt te houden met als titel ‘The Lord’s Prayer’. Nog eenmaal hoop ik, als voormalig algemeen secretaris, van dit deputaatschap deze conferentie bij te wonen. Wij hopen opnieuw via deze blog verslag te doen.

Tegen het eind van deze blog willen wij u nog enkele tips meegeven van medici in Ghana:

Het eten van kippenbotten wordt aanbevolen voor de calcium

We verbazen ons er al 16 jaar over dat er nogal wat mensen zijn die ook de botten van kip opeten. Toen Mercy, ons eerste adoptiekindje, kwam viste ze de botten uit onze vuilnisbak, we dachten dat de oorzaak was; de verschrikkelijke ontberingen die ze had meegemaakt in Ivoorkust waar haar jonge ouders met kapmessen waren vermoord. Natuurlijk hebben we
gezorgd dat de kinderen hiermee stopten en hebben er op gewezen dat ik vroeger de kippenbotten nog niet aan onze hond gaf omdat kippenbotten splinteren en dat is gevaarlijk. Echter wanneer er een bestuursvergadering was in Nsoatre en het bestuur extra goed te eten kreeg, dus kip met rijst en salade, waren er altijd bestuursleden die gezellig de botten zaten op te eten. Ik vroeg er naar bij Gideon en die vertelde dat medici dit adviseerden voor de calcium. Op mijn antwoord dat wij hiervoor bijvoorbeeld melk drinken werd ik wat glazig aangekeken zo van wat een onzin.

De uitvinding van de nekbrace

Gideon heeft al maanden last van druk op zijn borst, daarvoor wordt er wekelijks een scan gemaakt en steeds wordt er niets gevonden.
Dat kost elke week twee dagen, een dag voor de scan en een dag voor de uitslag, maar meestal moet hij een derde dag terugkomen voor de uitslag. In ziekenhuizen gaat het niet op afspraak maar je moet maar afwachten of je aan de beurt komt en of de arts die dag ook naar zijn werk komt.

Uiteindelijk is er de oplossing gevonden, Gideon
loopt met een geweldige brace om zijn nek, maar de wekelijkse controles gaan gewoon door. Ik dacht nog even dat ze van hem af wilde zijn, maar het bleek dat ook mevr. Hayford voor haar rugklachten een brace om haar nek had gekregen. Dus een brace om je nek is in.

Schoonmaakmedicijnen

Ik was verbaasd toen ik ontdekte dat Gideon bij het ontbijt zes flinke capsules innam. Ik vroeg hem of dat voor zijn verhoogde cholesterol was, want volgens artsen was zijn cholesterol wat verhoogd maar hij had mij laten weten hiervoor geen medicijnen te krijgen, daarom had ik voor hem Simvastatine meegenomen. Ik vroeg hem naar de medicijnen, misschien voor de bloeddruk? Nee, de arts had hem drie soorten capsules gegeven en van elk moest hij er twee per dag innemen. De eerste was om zijn lever schoon te maken, de tweede om zijn lichaam schoon te maken en de derde om zijn hersenen schoon te maken zodat hij helderde kon denken. Het blijft een andere wereld waar we
telkens weer bij worden bepaald.

Suiker

Tijdens ons afscheid voor ons vertrek hadden wij nog een maaltijd genomen, maar Gideon bleef bij de auto met onze bagage. We namen twee grote pizza voor hem en zijn gezin mee en vroegen of hij een ijsje wilde. Nee, want ik mag van de dokter geen suiker gebruiken. Dat kan natuurlijk, maar dan moet er neem ik aan wel een reden voor zijn.

Geen pitjes

Het binnenste van tomaten en het hart van de komkommers wordt in Ghana weggegooid.
We hebben onze hulp Lucy verteld dat we dat niet willen want komkommer eten we als plakjes met het hart en tomaten eten we ook helemaal. Dus in de salades in het vervolg alles, met als gevolg dat Lucy geen salade meer at. We deden navraag bij Gideon en hij vertelde dat zij dat ook niet aten omdat artsen er op wijzen dat je van het eten van de zaadjes blindedarm ontsteking kunt krijgen. We hebben er om gelachen en verteld dat bij ons zelfs jonge kinderen deze sprookjes niet gelovig. We werden maar onbegrepen bekeken, ik denk dat ze ons erg dom vonden.

We treffen het met het weer, hoewel het dinsdagmorgen af en toe heel licht regende, is het verder prachtig zonnig weer.
Vooral Marthe en Christine genieten volop van de zee.

Dinsdagochtend zijn Maria, Marthe en Christine met
de taxi naar Cape Coast gegaan om nog wat souvenirs te kopen. Ze waren alweer snel terug zodat we gezamenlijk konden lunchen. Het eten is uitstekend maar zoals gemeld duurt het erg lang, maar je hebt dan wel een verse maaltijd.

Behalve eten en zonnen maken we nu niets meer mee, het is alleen nog relaxen.

Donderdag hopen we bij leven en welzijn naar Accra te gaan en ’s avonds met het vliegtuig terug naar Nederland waar we
vrijdagmorgen hopen aan te komen en de draad weer op te pakken van het leven in Nederland.

Via internet zijn we op de hoogte gebleven van het nieuws en dus ook van het drama in Noorwegen, vooral voor Maria en Marthe schokkend want het is het land waar zij wonen.

Het valt niet mee om na drie weken afscheid van de kinderen te nemen. Al zingend komen de kinderen zaterdagmorgen om negen uur om afscheid te nemen. Oma heeft natuurlijk voor allemaal nog een paar snoepjes, intussen is de auto gepakt en kunnen we om half tien wegrijden.

De reis gaat voorspoedig en enkele minuten voor half drie zijn we op de plaats van bestemming.

Na vijf uur rijden beginnen we trek te krijgen, dus spullen op de kamers en naar het restaurant. Ook Gideon onze chauffeur blijft mee-eten en gaat daarna door naar huis in Tema.

Echter voordat hij kan wegrijden duurt wel even. Drinken is er snel, maar eten! Het eten is prima maar het duurt heel erg lang. Na 1½ uur komt het eerste eten op tafel maar voordat de laatste eten heeft ben  je weer een half uur verder. Dit is tekenend voor Ghana, men kan geen dingen tegelijk doen, maar alles moet in volorde worden afgewerkt.

Een voorbeeld van maandagavond: na het eten hadden we iets voor na besteld, ik had koffie, Tiny en Maria een milkshake en Christine en Marthe een vanille ijsje met fruit. Na
de koffie en de milkshakes ging er een half uur voorbij en toen kwam men zeggen dat er geen vanille ijs meer was maar alleen aardbeienijs. Nu dan maar aardbeien, na ruim vijf minuten kreeg Christine een aardbeienijsje en verder kwam er niets meer, nadat ik opgestaan was en gevraagd had of ze niet in staat waren om twee ijsjes tegelijk klaar te maken, kwam het ijsje voor Marthe, Christine had haar ijsje al bijna op.

Die zaterdag kon Gideon pas tegen half zes wegrijden  naar huis en toen zat natuurlijk ook nog alles tegen en was hij pas om half  tien thuis in plaats van acht uur.

Het weer was prachtig; zonnig en een lekkere  temperatuur.

Onze laatste dag bij de kinderen is aangebroken.
Maria, Christine en Marthe zijn al bijtijds bezig om alles in gereedheid te brengen voor de middag sessie. Deze middag is er nog kleding voor kinderen van 3 t/m 12 jaar. Alles wordt gesorteerd uitgelegd op de tafels, en de stoelen worden weer buiten klaargezet. Opnieuw valt het ons op dat er zoveel goede kleding en ook nieuwe is. In Ghana draagt iedereen 2^de handskleding maar Solo merkt op dat die kleding van veel mindere kwaliteit is.

Om 11.00 uur gaan Tiny en Maria naar Sunyani om zich  te laten masseren. Voor GH¢ 40, ongeveer  €18,  krijg je een uur lang een hele goede massage in het Eusbett hotel. De dames wilden graag morgen fit aan de reis beginnen. Omdat de massage goed beviel namen ze beiden ook nog maar een pedicure behandeling van elk een uur.

Ik ga nog een poosje bij de kinderen kijken en  Christine en Marthe fietsen naar de kliniek om te kijken of er nog kleine kinderen zijn.

Daarna gaan wij alvast lunchen in afwachting van de terugkomst van Tiny en Maria en de komst van de eerste gegadigden voor kleding.

Om half drie wordt begonnen met de kleding uit te geven aan kinderen. Kort na het begin komen ook Tiny en Maria terug, gelukkig maar want het loopt storm. We hadden Solo gevraagd om niet te veel ruchtbaarheid te geven aan het uitgeven van kleding want we willen ook nog dozen met kleding bewaren voor de dorpjes. Nu dat hebben we geweten, volgens Solo was er geen ruchtbaarheid aan gegeven, zoals ook gisteren dat niet het
geval zou zijn geweest, het gevolg was dat er honderden kinderen en volwassenen kwamen deze middag.

Uiteindelijk wordt het een kompleet gekkenhuis en moeten we de poort sluiten. Aan 287 kinderen wordt kleding gegeven en daarnaast nog aan enkele zwangere vrouwen.

Ondanks de vele kleding die is uitgedeeld, zijn er nog vele dozen over om later in de dorpjes uit te delen.

Buiten de poort is het een chaos, veel vrouwen komen ook om te proberen om iets te bemachtigen. Lucy vraagt of ze met een doos grote maten dameskleding naar de poort mag gaan, nu dat is prima, maar het maakt alleen de chaos maar groter.

Ondanks dat er geen ruchtbaarheid aan is gegeven is de tamtam kennelijk rondgegaan.

‘Wij moeten drie maal per dag warm eten, want wij werken hard’

Wanneer men in Ghana werkt is dat maximaal 6 uur per dag inclusief de pauzes. Het eten bestaat over het algemeen uit voedsel waar niet veel krachten uit gehaald kunnen worden. Groente wordt nagenoeg niet gegeten.

‘Bij lage temperaturen kun je beter niet de was doen, want het droogt toch niet’

Lage temperaturen zijn er in juli en augustus, de temperatuur is dan 20 – 25 graden.

‘Zo zijn we!’

Het viel ons op dat er enkelen waren, tijdens het  uitreiken van de kleding, die aanwezen wat ze wilden hebben en ontevreden waren wanneer ze dat niet kregen, omdat het bijvoorbeeld hun maat niet was. We vroegen er Lucy naar en die antwoordde onmiddellijk en spontaan ‘zo zijn we !’ maar ze merkte er wel direct bij op dat zij het niet goed vond en van mening was dat men tevreden moest zijn met wat men kreeg, en dat zei ze ook tegen de ontevredenen.

Na de terugkomst van Christine en Solo uit Aduonya besluiten we, op deze  donderdagmiddag, om uit Nsoatre arme inwoners te laten komen. Solo laat in het dorp rondbazuinen dat de armen kunnen komen om kleding in ontvangst te nemen.

Al direct na de lunch komen de eersten, terwijl we nog niet wisten dat het al bekend gemaakt was. Snel beginnen dochter en kleindochters dozen uit de schuur te halen en op het terras uit te stallen. Het hele terras komt vol met dozen te staan, alles was gelukkig al eerder gesorteerd. Voor mij wordt buiten op het grint een luie stoel neergezet omdat ik als fotograaf ga functioneren. We zetten stoeltjes neer waarop de wachtenden kunnen zitten. Het wordt een hele happening; het loopt storm.

Na enkele uren moeten we opdracht geven om niemand
meer toe te laten vandaag. De wachtenden ontvangen echter allemaal nog hun kleding. Langzaam beginnen de kleinere damesmaten op te raken. We geven de boodschap door dat er voor de volgende dag nog voldoende jongens- meisjes- en
babykleding is, ook voor mannen is er nog wat kleding. Maar we hopen niet dat het morgenmiddag weer zo storm loopt. Onze dames hebben deze middag aan 134 mannen, vrouwen, kinderen of baby’s elk twee sets kleding uitgereikt. Het was
een hele prestatie en ook vermoeiend om elk van passende kleding te voorzien.
Maar het is gelukt!

Woensdagavond zijn alle weeskinderen gezellig bij ons op visite. Ze krijgen weer limonade en versnaperingen. De limonade wordt op een speciale manier via een bril gedronken. Oma had in Woerden negen van deze brillen gekocht, het waren de laatste dus Joseph de oudste had geen bril.
Intussen toonde opa het laatste deel van de Narnia serie. Ingespannen zaten de kinderen te kijken naar deze spannende film: The voyage of ‘The Dawn Treader’.

Sinds dinsdagmiddag is het droog en dus gaat Solo woensdagmiddag op de motor de weg naar Aduonya verkennen. Na drie uren is hij weer terug, enkele stukken zijn nog moeilijk te berijden maar morgenochtend zal het wel lukken, is de boodschap. Die nacht echter begint het opnieuw flink te regenen. Dus niet naar Aduonya, de dames zijn teleurgesteld.

We overleggen en besloten wordt dat Solo met Christine op de motor de weg zullen gaan verkennen en misschien kunnen wij dan alsnog in de middag met de pick-up gaan. Het is droog geworden en het waait nogal, dus misschien wordt het nog wat vandaag en anders gaat het over. Solo en Christine gaan op pad met een grote tas en een rugzak met dekentjes en dassen want die hebben ze nu hard nodig in Aduonya. In spanning wachten we op de terugkeer en hopen dat we dan met zijn allen kunnen gaan met al de dozen met kleding.

Intussen wordt ook met spanning afgewacht op de ontwikkelingen in de kraamkliniek, de vroedvrouw geeft aan dat er een vrouw is die binnenkort moet bevallen, maar ze is nog thuis. Er zal gebeld worden wanneer ze naar de kliniek komt om te bevallen. Het wordt voor Maria en Christine nog spannend of ze nog een bevalling mee zullen maken, want morgen is de laatste dag in Nsoatre.

Inmiddels zijn Marthe en Maria een speelochtend aan het opzetten in de eetzaal. Door de regen zijn er maar zo’n 50 – 60 kinderen gekomen. Met de twee oudste groepen gaat gespeeld worden. Muziek wordt geïnstalleerd, het binnenspeeltoestel wordt weer goed opgesteld, de speelgoedkisten worden geopend, speelgoed wordt verdeeld over de tafels, papier en potloden komen op de tafels om te vouwen of te tekenen. Het wordt een gezellige ochtend.
Een groepje van de kinderen blijven nog even om alles op te ruimen.

Met deze kinderen wordt na het opruimen nog even gezongen. Enthousiast zingen ze en doen de bewegingen mee van het lied: “Higher, higher, lift Jesus higher”.

In het begin van de middag is Christine terug met lege tassen. De weg was dusdanig slecht dat we niet met de pick-up er naar toe konden gaan volgens de opgedane ervaring. Solo en Christine waren eenmaal onderuit gegaan en hadden een stuk moeten lopen. De diepte van de waterplassen viel mee maar het was erg modderig en je gleed snel weg.

Gelukkig maar dat Christine alle gebreide dekentjes, onderbroekjes en dassen heeft kunnen uitdelen. Ze had veel mooie foto’s gemaakt en verder waren er nu foto’s van de kliniek die juist klaar was. Jammer dat we deze keer geen verdere hulp konden brengen, maar Christine was nu toch ook in Aduonya geweest. Maria en Marthe waren er twee jaar geleden al geweest.